Ngày 17/6/1922, hai người đàn ông trung niên đang ngồi trên bãi biển thành phố Atlantic bang New Jersey, một người phải chăng và béo, người còn lại thì cao mang bộ ria dài. Họ là Harry Houdini và Arthur Conan Doyle. Và tới cuối buổi tối hôm ấy, tình bạn giữa hai người sẽ gần như thay đổi.
Nó kết thúc như biện pháp mà nó bắt đầu, sở hữu một buổi chiêu hồn. Khi bấy giờ, thuyết duy linh nổi lên mạnh mẽ trong giới quý tộc ở Luân Đôn và Conan Doyle (tác kém chất lượng bộ tiểu thuyết trinh thám kinh điển Sherlock Holmes) là 1 tín đồ, ông tham dự 5 đến 6 buổi chiêu hồn mỗi tuần. Ông còn tuyên bố rằngi vợ mình, Jean Leckie, mang khả năng ngoại cảm và bà đấy bắt đầu tuân theo sự hướng dẫn của 1 linh hồn tên Phineas, "người" này đã quyết định xem hai vợ chồng ông bắt buộc sống ở đâu và lúc nào họ phải đi ngao du.
Trái lại, Houdini lại là người hoài nghi về thuyết duy linh. Nhưng ông là người cởi mở và trong một chuyến tới Anh năm 1920, Houdini đã địa chỉ và bàn về cuốn sách của Conan Doyle viết về chủ đề này. Năm 1922, khi Conan Doyle đang triển khai chuyến PR sách ở Mỹ, ông đã mời Houdini đến tham dự tại thành phố Atlantic.
Cuộc gặp của hai người vô cùng thân thiện. Houdini đã dạy con trai của Conan Doyle phương pháp lặn và cả nhóm đang nghi ngơi trên bãi biển. Khi này, Conan Doyle sở hữu mời Houdini về phòng khách sạn để tham dự một buổi chiêu hồn và Jean là người trung gian. Ông biết rằng mẹ Houdini vừa mới qua đời và trông mong rằng vợ ông vững chắc kết nối tới trái đất bên kia.
bởi vậy, họ trở về khách sạn Ambassador, kéo rèm lại và chờ đợi linh hồn xuất hiện. Jean ngồi xuất thần với 1 cây bút chì trong tay, hai người đàn ông ngồi ko kể và nhận ra. Jean đặt bút trên bảng viết và tay của cô bắt đầu di chuyển loạn xạ trên tờ giấy. "Ôi, con ơi, tạ ơn Chúa, cuối cộng ta cũng làm cho được", linh hồn bắt đầu viết. "Ta đã cố gắng – giờ ta đang vui…". Cuối buổi chiêu hồn, Jean đã viết khoảng 20 trang giấy mang "nét chữ nguệch ngoạc và hỗn loạn".
Chồng của Jean đa số bị mê hoặc, nhưng Houdini thì lại chẳng đang quan tâm gì. Vì sao mẹ ông, một người Do Thái, lại tự nhận là một người Công giáo? Làm sao mà 1 người Hungary nhập cư mà lại có thể viết bằng tiếng Anh – "thứ ngôn ngữ mà bà chưa một lần học" - rẻ như vậy? Và tại sao bà còn chẳng bận tâm đề cập tới việc hôm đấy đúng vào ngày sinh nhật bà?
trước tiên gặp gỡ hai người này, bạn vững chắc tha thiết bị vì hi vọng rằng Conan Doyle là một nhà phê bình tài ba. Tuy nhiên, chính kẻ lừa đảo nhiều năm kinh nghiệm lại tự vạch trần khi đóng vai khiến cho 1 người Hungary nhập cư đã nghỉ học từ năm 12 tuổi.
Chỉ số hoàn hảo cao hay mang học thức rộng ko sở hữu nghĩa là bạn sẽ không làm cho các hành động ngu ngốc và thậm chí, chúng còn khiến cho sự ngu ngốc tăng diện tích vài phần ở 1 số trường hợp (Ảnh: Pexels).
đa dạng thập kỷ qua, những nghiên cứu tâm lý học đã ghi nhận đa dạng khuynh hướng phi lý trí của con người. Nhưng chỉ đến vừa rồi, những nhà công nghệ mới bắt đầu đo mức độ khác biệt giữa các cá nhân sở hữu nhau và liệu điều đấy có liên quan đến thước đo trí thông minh hay không? Các nhà công nghệ tìm ra rằng giữa hai vấn đề này không mang sự tương quan hợp lý nào: 1 người Chắn chắn có điểm bài kiểm soát IQ hay SAT vô cùng cao những vẫn thể hiện kém trong bài kiểm soát lý trí, hiện tượng này được gọi là "rối loạn lý trí". Thật vậy, với một số tình huống mà chính trí tuyệt vời và trí tuệ sẽ làm sai lầm của bạn nhân lên nhiều loại lần.
đề nghị mất toàn thể năm chứng rối loạn lý trí cũng như sự nguy hiểm tiềm tàng của nó mới được công nhận, nhưng ý tưởng ban đầu được hai nhà nghiên cứu người Israel, Daniel Kahneman và Amos Tversky, đưa ra trong công trình huyền thoại của mình. Họ là những người đã ưng thuận lan rộng thiên kiến nhận thức và cách heuristic (các kỹ thuật dựa trên kinh nghiệm để giải quyết vấn đề) dĩ nhiên làm sai lệch lý luận của chúng ta.
một trong các thực nghiệm nổi danh nhất của họ là đề nghị người dấn mình vào quay "vòng quay may mắn" có những con số từ một đến 100 trước khi đặt ra những Câu hỏi về kiến thức chung (ví dụ như số quốc gia châu Phi sở hữu đại diện tại Liên hợp quốc chẳng hạn). Kèm theo, vòng quay may mắn không ảnh hưởng đến đáp án, nhưng tác động của nó lại tương đối rõ rệt. Con số có mặt trên thị trường trên vòng quay càng tốt thì câu trả lời ước tính của người dự vào càng phải chăng. Như vậy, 1 giá trị khi không đã ghim vào tâm trí của người tham gia và "ghim chặt" phán đoán của họ (thiên kiến mỏ neo).
rất có thể bạn cũng đã rơi vào tình huống giống như khi tìm chọn trong mùa giảm giá. Kém chất lượng sử bạn đang tìm chọn một cái ti vi mới. Ngân sách dự kiến của bạn là 10 triệu đồng, sau đó bạn thấy 1 món hời: 1 lắp thêm giá 25 triệu giảm giá chỉ còn 15 triệu. Việc xem xét giá gốc của đồ vật sẽ khiến nhận thức của bạn về tầm giá say mê bị neo lại, vì vậy, bạn sẽ mang thiên hướng chi trả cao hơn mức ngân sách đề ra ban đầu.
1 số thiên kiến khác như hiệu ứng đóng khung tâm lý (bạn chắc thay đổi ý kiến dựa trên phương pháp thông tin được truyền đạt), ngụy biện giá tiền chìm (sự miễn cưỡng khi từ bỏ 1 khoản thêm tiền để phát triển thất bại, thậm chí chúng ta vững chắc mất nhiều loại hơn giả dụ mua bí quyết duy trì nó), ảo tưởng của các con bạc (niềm tin vào quả bóng roulette mang tỉ lệ cao sẽ rơi vào ô đỏ nếu trước ấy nó đã vào ô đen).
mang các phát hiện đó, nhiều lựa chọn nhà kỹ thuật về nhận thức chia tư duy của chúng ta thành hai loại:
- Hệ thống số một: trực quan, tự động, "tư duy nhanh" chắc hẳn là mồi nhử cho thiên kiên vô thức.
- Hệ thống số 2: "chậm", mang tư duy so sánh và cân nói phong phú hơn.
Theo biện pháp phân dòng này, còn được gọi là nhái thuyết dual-process, phong phú quyết định phi lý của chúng ta phát triển ra khi quá dựa dẫm vào hệ thống tư duy số một, cho phép các thiên kiến làm cho lệch lạc phán đoán của chúng ta.
siêu nặng nề để đánh giá quá cao tác động của công trình này, vì trước đấy Kahneman và Tversky không có bất cứ nghiên cứu nào đè nén sự phi lý trí mang không giống nhau giữa người với người hay không. Ví dụ như với bắt buộc người này dễ bị thiên kiến chi phối hơn còn người này thì không? Và những khuynh hướng ấy với tác động như thế nào tới trí thông minh? Câu chuyện của Conan Doyle hơi ngạc nhiên vì chúng ta thường trông đợi những người xuất sắc sẽ với đầu óc đối chiếu hiệu quả hơn, hành động xuất sắc hơn. Nhưng sở hữu những gì Tversky và Kahneman phát hiện, trực giác của chúng ta có lẽ đã sai.
ví như muốn hiểu biết vì sao người lý tưởng lại khiến các việc ngu ngốc, chúng ta bắt buộc phải trả lời được một số câu hỏi cần giải đáp quan trọng.
Trong suốt kỳ nghỉ năm 1991 tại Đại học Cambridge, một nhà tâm lý học người Canada có tên Keuth Stanovich quyết định giải quyết các Câu hỏi này. Ông sở hữu vợ là chuyên gia giải quyết các vấn đề khó trong học tập nên từ lâu ông đã sử dụng rộng rãi đến việc khả năng tư duy của 1 người cứng cáp tụt hậu phân tích người khác, và ông nghi ngờ rằng khả năng lý trí cũng giống như. Báo cáo kết quả của ông đã đưa ra sáng kiến mới rằng chứng rối loạn lý trí là lý do trực tiếp dẫn đến những chứng khác như chứng cực nhọc đọc và rối loạn chức năng.
Đây là một kết luận nhằm thúc đẩy các nhà công nghệ đang nghiên cứu về thiên kiến. "Tôi muốn để ý rằng lĩnh vực này đã bỏ qua những khác lạ sở hữu tính cá nhân", Stannovich cho biết.
Stanovich Đánh mạnh rằng chứng rối loạn lý trí không bị giới hạn chỉ bởi hệ thống tư duy số một. Thậm chí giả dụ chúng ta đủ nhạy cảm để nhận thức trực giác của mình đã sai và sửa chữa lại, chúng ta vẫn vững chắc sử dụng không đúng "ý thức hệ" – là các kiến thức và tư duy cho phép chúng ta suy luận chính xác. Ví dụ lúc bạn phát triển trong môi trường bài trừ công nghệ, Chắn chắn bạn sẽ có xu thế bỏ qua các bằng chứng thí nghiệm trong khi đặt niềm tin vào các kém chất lượng thiết chưa được kiểm chứng. Thông minh hơn ko với nghĩa là nó sẽ ngăn bạn sở hữu tư duy ấy ngay từ đầu và thậm chí, kiên cố khả năng học tập tốt hơn sẽ giúp bạn tích lũy phong phú ngày càng nhiều lựa chọn "sự thật" để củng cố cho quan điểm của bản thân.
đến nay, Stanovich đã dành hơn 20 năm để xây dựng khái niệm về chứng rối loạn lý trí có một loạt những thử nghiệm được kiểm soát 1 giải pháp kỹ lưỡng.
Để hiểu ngầm được kết quả của ông, trước hết chúng ta nên điểm qua 1 số giáo lý thống kê cơ bản. Đối với tâm lý học và các môn kỹ thuật khác, quan hệ giữa hai tham số thường được biểu đạt dưới sự tương quan giữa giá trị 0 và 1. Một mối tương quan thông minh sẽ với giá trị là một – về cơ bản, hai tham số biểu đạt cộng một vấn đề; điều này ko thực tế đối với rất nhiều các nghiên cứu về sức khỏe và hành vi của người (những vấn đề này được biểu đạt dưới toàn bộ tham số), nhưng nhiều lựa chọn nhà công nghệ cân nhắc 1 mối tương quan "vừa phải" nằm giữa giá trị 0,4 và 0,59.
Bằng bí quyết tính này, Stanovich tìm ra rằng quan hệ giữa lý trí và logic thật ra cực kỳ yếu. Điểm số SAT cho thấy mối tương quan giữa nó có thiên kiến mỏ neo chỉ đạt 0,19. Trí tuyệt vời cũng chỉ đóng 1 vai trò vô cùng nhỏ trong câu chất vấn liệu chúng ta có sẵn lòng trì hoãn sự hài lòng ở ngay thời điểm hiện tại để đạt được kết quả đảm bảo hơn trong thời gian sắp tới hay ko, hoặc chúng ta có muốn một phần thưởng nhỏ hơn trong thời gian ngắn hơn không – trào lưu này gọi là "chiết khấu theo thời gian". Trong một bài kiểm tra, mối tương quan của trào lưu trên sở hữu điểm SAT chỉ đạt 0,02. Đây là một mức điểm cực kỳ thấp trong lúc phổ thông người vẫn nghĩ người có óc so với tốt sẽ chắc hẳn đưa ra phán đoán tốt hơn. Thiên kiến ngụy biện chi phí chìm còn cho thấy nó đa phần không liên quan tới điểm SAT.
Ít nhất, bạn sẽ cho rằng người hoàn hảo hơn cứng cáp học giải pháp cảm thấy sai lầm. Trên thực tế, đa số đều cho rằng họ ít bị tổn thương hơn so với những người khác và điều này cũng đúng sở hữu các người dấn mình vào "thông minh hơn". Thật vậy, trong một số thực nghiệm cổ điển về thiên kiến nhận thức, Stanovich phát hiện rằng các người mang điểm SAT cao hơn thường có "điểm mù thiên kiến" to hơn đối chiếu các người sở hữu ít năng lực học thuật hơn. "Người trưởng thành mang khả năng nhận thức cao hơn chắc nhận thức được khả năng tư duy của bản thân và kỳ vọng vượt qua các người khác trong đa phần các hạng mục liên quan", Stanovich cho biết. "Bởi vì các thiên kiến nhận thức được thể hiện cho họ dưới dạng các bài chỉ huy nhận thức, phải họ cũng kỳ vọng sẽ vượt qua bản thân".
Stanovich hiện đã cải thiện và tích hợp nhiều loại phương pháp đo lường vào trong một bài đè nén duy nhất sở hữu tên thường gọi là "chỉ số lý trí". Ông dồn vào rằng ông không muốn phủi bỏ những bài kiểm tra chỉ số xuất sắc – chúng "làm siêu tốt nhiệm vụ của chúng" – nó là để nâng cao hiểu biết của chúng ta về những kỹ năng nhận thức chắc chắn tác động đến việc đưa ra quyết định và đặt chúng ngang hàng sở hữu những thước đo khả năng nhận thức hiện sở hữu.
"Mục đích của tôi luôn là đưa ra khái niệm lý trí riêng lẻ khi mà trước đây, số đông nó được gộp chung mang thông minh", ông viết trong muôn cuốn sách học thuật. Ông cho biết đây là là điều "trớ trêu lớn lớn" lúc những kỹ năng tư duy do Kahneman khám phá ra và được giải Nobel lại bị bỏ qua trong tất cả các bài đè nén khả năng nhận thức nhiều kiểu.
Sau đa dạng năm phát triển và xác thực cẩn thận các bài điều khiển phụ, cuốn sách "Comprehensive Assessment of Rational Thinking" (Đánh giá toàn diện về tư duy lý trí) đã được xuất bản thứ nhất hồi cuối năm 2016. Bên cạnh các cách giới thiệu các thiên kiến nhận thức và biện pháp heuristics Đôi khi, nó còn bao gồm kỹ năng lập luận xác suất và thống kê - như khả năng giới thiệu rủi ro – cứng cáp nâng cao nhận thức của chúng ta và các Câu hỏi về các ý thức hệ sai trái như thái độ bài trừ kỹ thuật.
Để thử kiểm tra, bạn hãy cân kể câu hỏi cần giải đáp dưới đây, câu hỏi cần giải đáp này để kiểm tra "thiên kiến niềm tin" của bạn. Nhiệm vụ của bạn là xem xét kết luận nào sở hữu tính hợp lý nếu chỉ dựa vào hai câu trên:
- được quan tâm sinh vật sống đều bắt buộc nước.
- Hoa hồng đề nghị nước.
- do đó, hoa hồng là sinh vật sống.
Câu trả lời của bạn là gì? Theo công trình của Stanovich, 70% sinh viên đại học tin rằng đây là một kết luận lý tưởng. Nhưng ko phải vậy, câu lần đầu tiên viết rằng: "mọi sinh vật sống đều phải nước", chứ không hề là "mọi sinh vật nên nước đều sống".
- trường hợp bạn vẫn chưa hiểu ngầm nguyên do, hãy tiếp tục so sánh với các phát biểu dưới đây:
- đa phần côn trùng đều bắt buộc oxi.
- Chuột buộc phải oxi.
- Vậy chuột là côn trùng.
Tính lý tưởng của hai câu trên toàn bộ giống nhau, nhưng rất dễ để phát hiện lỗi sai ở câu kết luận khi nội dung của nó trái ngược sở hữu kiến thức của bạn. Tuy nhiên, trong ví dụ thứ 1, bạn bỏ qua định kiến một bên, suy nghĩ một giải pháp kỹ càng và nghiêm túc về câu kết luận để giảm thiểu tâm lý là câu đấy đúng bởi vì nó thích sở hữu những kiến thức với sẵn trong đầu bạn.
khi hợp lại thành một đa phần những bài chỉ huy phụ, Stanovich phát hiện rằng mối tương quan toàn bô với các biện pháp đo khả năng nhận thức hay gặp thường chỉ ở mức vừa phải: trong một bài chỉ huy, hệ số tương quan mang SAT ở mức 0,47. Chắn chắn sẽ sở hữu một số trùng lặp, đặc biệt là 1 số bí quyết đo chỉ số lý trí, như suy luận xác suất, cần sự tư vấn bởi khả năng toán học và một số yếu tố khác của nhận thức được đo bằng các bài điều khiển học thuật. "Nhưng điều đấy vẫn đủ để tạo sự không giống nhau giữa lý trí và logic làm cho những người thông minh hành động ngu ngốc", Stanovich cho biết. Phát hiện của ông ham mê có nhiều kiểu kết quả nghiên cứu khác được triển khai vừa rồi cho thấy tư duy phản biện và trí thông minh là hai vấn đề tất cả tách biệt, và thước đo về khả năng đưa ra quyết định cứng cáp sẽ có ích trong việc dự báo hành vi hiện nay.
mang sự tăng trưởng hơn nữa, chỉ số lý trí cứng cáp được tiêu dùng để tuyển dụng nhằm mô tả thông tin khả năng đưa ra quyết định của 1 nhân viên tiềm năng; Stanovich cho rằng ông đã nhận được sự nhấn mạnh đáng nhắc từ những siêu thị luật, tổ chức tài chính và cả các siêu thị tuyển dụng.
Stanovich kỳ vọng bài điều khiển của ông chắc hẳn sẽ là công cụ hữu dụng để mô tả mức độ thay đổi trong suy luận của học sinh, sinh viên sau mỗi kỳ học hoặc khóa học. "Với chúng tôi, đây là một trong các phần mềm thú vị nhất", Stanovich nói. Mang dữ liệu này, bạn chắc chắn thăm dò xem đâu là phương pháp can thiệp rẻ nhất để trau dồi phong cách tư duy lý trí.
nếu ta chắc hẳn quay lại buổi chiêu hồn tại thành phố Atlantic, hành vi của Arthur Conan Doyle chắc sẽ đam mê sở hữu fake thuyết rối loạn lý trí. Theo kém chất lượng thuyết dual-process (suy nghĩ nhanh/chậm), hành vi này vững chắc là do sai lầm trong nhận thức. Các người tin vào thuyết duy linh thường dựa vào cảm xúc và trực giác để suy nghĩ về xuất phát niềm tin của bản thân hơn là các suy luận dựa trên so với 1 cách nghiêm túc.
Điều này Chắn chắn đúng đối có những người vẫn mơ hồ, mang niềm tin ko phân minh. Nhưng có tiểu sử của Conan Doyle thì hành vi của ông không thể giải ưng ý 1 phương pháp đơn thuần Vậy nên được. Thông thường, dường như ông đã phân tích lý luận từ hệ thống tư duy số 2 để lý giải ý kiến của bản thân mà bỏ qua những bằng chứng. Thay vì suy nghĩ quá ít, ông lại suy nghĩ quá nhiều loại.
Tâm lý học gọi đây là "lý giải với động cơ" – 1 kiểu tư duy cảm tính khiến chúng ta bỏ qua các bằng chứng gây nghi ngờ đối sở hữu niềm tin của bản thân và xây dựng những lập luận công phu để biện minh cho chúng. Đây là 1 vấn đề nghiêm trọng lúc niểm tin được đặt trên đầy đủ thứ và lúc bạn càng tuyệt vời, càng với học thức cao thì khả năng bạn mang các suy nghĩ ngu ngốc càng khổng lồ. Điều này tương tự như khái niệm của Stanovich về "rối loạn ý thức hệ" - khi ấy bộ não bị lây nhiễm bởi một ý thức phi lý trí và sau đấy khiến cho sai lệch suy nghĩ của chúng ta.
Xét tới các người tin vào những vấn đề như biến đổi khí hậu chẳng hạn. Trong số những người theo Đảng Dân chủ, mô hình đúng như bạn đoán rằng: học thức càng cao, họ càng xác định các bằng chứng công nghệ về việc khí CO2 do con người thải ra dẫn tới hiện tượng ấm lên trái đất. Tuy nhiên, với những người theo Đảng cộng hòa, mô hình số đông ngược lại: học thức càng cao, họ càng ít thừa nhận những bằng chứng công nghệ.
Sự phân cực giống như đều kiên cố chọn thấy ở những vấn đề khác như tế bào gốc hay sự tiến hóa và chủ nghĩa ý tưởng. Đều có các cá nhân mang học thức cao sử dụng khả năng trí não của mình để bảo vệ ý kiến của bản thân, thậm chí là lúc chúng đi ngược lại sở hữu kết quả kỹ thuật. Xung quanh ra, hiện tượng này còn có mặt ở một số thuyết âm mưu chính trị. Khi nhắc tới một số niềm tin, trí hoàn hảo và trí tuệ là công cụ để tuyên truyền, hơn là được sử dụng để tìm kiếm sự thật hay phát hiện lỗi sai.
tội nghiệp, kết luận là dù bạn có lý trí đi nữa, thì vẫn với khả năng mang thiếu sót trong lập luận trước các Câu hỏi nhất định tác động khổng lồ đến bạn. Niềm tin của Conan Doyle là một ví dụ điển hình: tâm linh dường như đã làm ông thấy thoải mái suốt cuộc đời của mình.
Sau các bất đồng ngày càng rõ giữa hai người, Houdini đã mất được quan tâm sự kính trọng đối với Conan Doyle; ông bắt đầu tình bạn này sở hữu suy nghĩ cây bút này là một người "có khối tri thức khổng lồ" và kết thúc sở hữu đoạn viết rằng "người ta sẽ bắt buộc bán tín bán nghi trước những thông tin này". Nhưng sở hữu những gì chúng ta đã biết trên sự thật, vững chắc điều ngược lại mới là đúng: chỉ các người mang khối tri thức to lớn mới vững chắc tin vào những trang bị như thế.
0 Nhận xét:
Đăng nhận xét