Từ khi HIV mọc lần đầu vào năm 1920, cho đến nay chúng ta vẫn chưa tìm được kỹ thuật chữa bệnh thành công đối với loại virus này.
HIV đã luôn là một hung thần đối với các ai mắc phải nó. Trước năm 1996, người được chẩn đoán nhiễm HIV gần như đã ký sẵn bản án tử. Bây giờ, các nhà khoa học đã rất nhiều thành tựu trong việc tạo ra những liệu pháp trị bệnh tổng hợp, từ đó giúp làm chậm sự phát tác căn bệnh và giúp tuổi thọ người bệnh kéo dài hơn.
Tới giờ chúng ta vẫn chưa có một kỹ thuật chữa bệnh nào giúp tiêu diệt hoàn toàn HIV.
Thế nhưng, thật sự đến giờ chúng ta vẫn chưa có một biện pháp điều trị nào giúp tiêu diệt hoàn toàn HIV khỏi cơ thể một khi chúng đã tấn công thành công. Tại sao lại như thế? Bí mật nào tạo nên sự lì lợm đáng sợ của HIV trong suốt gần 100 năm, mặc cho sự phát triển như vũ bão của y học?
Chiến lược cực kỳ tinh ranh của vi rút
ADN của HIV sẽ được sử dụng tại điển hình tế bào chủ để tổng hợp các thành phần của vi rút.
HIV tạo nên AIDS bằng kỹ thuật chọn kí sinh, sau đó phá hủy một loại tế bào bạch cầu rất quan trọng của cá thể người là tế bào lympho T.
Đây là tế bào đóng vai trò nhận diện các tác nhân ngoại lai hiểm nguy, và đưa ra đáp ứng miễn dịch phù hợp. Việc chúng bị hủy hoại dần bởi HIV khiến cho thân thể mất đi khả năng tự bảo vệ với những loại vi khuẩn và vi rút khác. Sau cùng người bệnh sẽ chết vì nhiễm các căn bệnh cơ hội mà vốn dĩ chẳng mấy nguy hiểm ở người thường.
HIV thuộc nhóm retrovirus, có nghĩa ARN của chúng được phiên mã ngược thành ADN và tích hợp vào gene của tế bào chủ. Sau đó, ADN của HIV sẽ được dùng bởi chủ yếu tế bào chủ để tổng hợp các thành phần của vi rút. Cuối cùng, tế bào chủ bị phá vỡ để các virus mới tạo thành được phóng thích, chu trình lây lan lại tiếp tục.
Luôn có một phần nhỏ tế bào T chứa thông tin di truyền của HIV, nhưng không phát tác ngay.
Với một người nhiễm HIV không được chữa bệnh thì trung bình có tới một tỷ tế bào T bị HIV giết chết mỗi ngày, với thời gian trung bình từ khi tế bào bị nhiễm cho tới khi chết là từ 1-2 ngày.
Nhưng không chỉ đơn giản có vậy...
Tình trạng HIV chỉ xâm nhiễm và phá hủy tế bào T, thì chúng ta đơn giản chỉ cần tìm cách phát hiện những tế bào có triệu chứng căn bệnh và tiêu diệt chúng trước khi virus kịp phát tán.
Thế nhưng khá tiếc, điều này là không thể - hoặc chưa khả năng. Luôn có một phần nhỏ tế bào T chứa thông tin di truyền của HIV, tuy nhiên không phát tác ngay. ADN của virus trong chúng - gọi là provirus - tồn tại tại trạng thái "im lặng", không tạo thêm bất cứ ARN hay virus mới nào. Chính vì vậy, triệu chứng của những tế bào T mắc bệnh này không có gì khác so với tế bào thông thường.
Tế bào T có provirus vẫn hoàn toàn bình thường cho đến khi HIV "thức giấc".
Các thuốc kháng retrovirus nếu được chữa trị liên kết đúng có thể ngăn sự lây truyền HIV sang những tế bào mới. Tuy nhiên chúng không thể xuất hiện và biến chứng đến những tế bào bệnh tiềm ẩn. Bệnh nhân khi được áp dụng các loại thuốc này có thể ngăn chặn quá trình bắt nguồn AIDS và có một cuộc sống bình thường. Nhưng, họ sẽ phải duy trì việc sử dụng thuốc, vì thực tế họ vẫn nhiễm HIV dạng ẩn.
Nếu việc chữa bệnh bị gián đoạn thì virus HIV chắc chắn sẽ thức giấc, và căn bệnh sẽ chuyển biến trở lại như trước thời điểm được dùng thuốc.
Một điểm nhất là khiến cho HIV có thể tồn tại trong thời gian rất dài, đó là bởi các tế bào T còn có chức năng "nhớ". Sau khi phân chia ra để đối phó với tác nhân gây ra nhóm bệnh mới, thì luôn có một lượng tế bào T có thể ghi nhớ thông tin mầm bệnh lý được lưu giữ. Nhờ vậy mà khi thân thể bị nhiễm lại tác nhân đó, những tế bào "nhớ" sẽ hoạt động ngay lập tức nhằm dập tắt mối đe dọa.
Một điểm nhất là khiến cho HIV có thể tồn tại trong thời kỳ rất dài, đó là tại những tế bào T còn có chức năng "nhớ".
Các tế bào "nhớ" có thể tồn ở hàng chục năm trong thân thể, thế nhưng khổ nỗi những tế bào chứa provirus cũng thế. Do hoạt động không khác gì tế bào T thường, chúng vẫn tham gia vào hệ thống miễn dịch và cũng được lưu trữ. Rồi khi vô tình một mầm bệnh cũ nào đó xâm nhập, những tế bào này nhanh chóng nhân bản, vô tình làm tăng luôn lượng gen HIV trong cơ thể.
Đến lúc virus thức giấc thì số lượng của chúng đã được sinh sôi một phương pháp hoàn hảo, đủ để bệnh lý phát tác mạnh rồi.
Và những tia sáng phía cuối đường
Cho đến nay, chúng ta mới ghi nhận một người được coi là đã chữa trị khỏi HIV là Timothy Ray Brown.
Bí ẩn về "bệnh nhân Berlin" - bệnh nhân HIV đầu tiên trong lịch sử được điều trị khỏi sắp được giải mã
Thực ra, ông được chữa bệnh một nhóm bệnh khác là ung thư bạch cầu (leukemia) bằng phương pháp hủy đi những tế bào miễn dịch của điển hình mình, và sau đó được ghép tủy xương từ một người hiến tặng có gen kháng HIV tự nhiên. Hơn 8 năm sau, ông đã được ghi nhận là không có sự thường mọc trở lại của virus HIV.
Bệnh nhân Timothy Ray Brown.
Đây có khả năng được xem như một "tia sáng" trong công cuộc chữa bệnh HIV, tuy nhiên thực ra cách điều trị trên vẫn đầy may rủi và chưa khả năng áp dụng đại trà.
Một số nỗ lực điều trị tương tự sau đó ở những người bệnh khác đã thất bại. Một số người hoặc đã tử vong, hoặc đã tái phát HIV trở lại. Đồng thời, cần lưu ý việc không phát hiện biết HIV dù qua thời kỳ dài vẫn không đồng nghĩa thân thể đã hoàn toàn sạch căn bệnh, do khả năng tồn tại ẩn của loại virus này.
Dẫu vậy, trường hợp của Brown vẫn đáng được đánh giá là một bước chuyển mới trong công cuộc phòng chống HIV. Và với sự ra đời ngày càng có nhiều các liệu pháp tân tiến hơn trong y học, chúng ta có quyền hy vọng rồi đại dịch HIV/AIDS sẽ được nhân loại chung tay đẩy lùi.
0 Nhận xét:
Đăng nhận xét