Trong những ngày vừa qua, thông tin về việc nhà khoa học Trung Quốc Hạ Kiến Khuê (He Jiankui) sử dụng phương pháp CRISPR/Cas9 để tách những gene không mong muốn từ phôi người, tạo ra các con người biến đổi gene đầu tiên đã làm chấn động giới khoa học toàn cầu. Việc chỉnh sửa gene người có thể gây ra các tác hại mà chúng ta không lường trước được.
Nhà khoa học Trung Quốc Hạ Kiến Khuê phát biểu trong một video ông đăng tải trên YouTube hôm 25/11 rằng ông đã sử dụng biện pháp CRISPR/Cas9 – một công cụ chỉnh sửa gene đã cách mạng hóa lĩnh vực truyền học trong thập kỷ qua – để xóa một gene tại phôi người (gene CCR5) giúp trẻ sơ sinh sinh ra có thể miễn nhiễm với HIV. Ông nói trong đoạn video rằng cặp song sinh được chỉnh sửa gene đã ra đời “khỏe nặng như bất kỳ đứa trẻ nào khác” và được đặt tên là Lulu và Nana.
Tuy nhiên, tuyên bố của ông Khuê về thí nghiệm của mình vẫn chưa được kiểm chứng. Hơn thế nữa, bệnh viện mà ông Khuê được cấp phép thí nghiệm cũng phủ nhận sự liên quan của mình.
Cộng đồng khoa học phản ứng với lời công bố này của ông Khuê bằng sự phẫn nộ và lo sợ. Thật vậy, tình trạng không tính tới khía cạnh đạo đức của việc can thiệp vào gene người, thì việc tạo ra các thay đổi đối với gene người có khả năng gây nên các thể về sức khỏe không lường trước được.
Những gene không tồn tại riêng biệt. Chúng liên tục tương tác với các gene khác, tạo ra sự hệ lụy đến những cơ quan bên trong cơ thể.
“Đúng là sự chỉnh sửa mà ông Hạ Kiến Khuê đã tạo ra cho phôi thai sẽ ngăn ngừa nhiễm HIV. Nhưng, câu hỏi là gene CCR5 bị xóa khá nhiều chức năng khác chứ không chỉ là cánh cửa cho HIV xâm nhập”, Mazhar Adli, một nhà truyền học thuộc Đại học Y khoa Virginia cho thấy.
Gene CCR5 cũng đóng vai trò trong việc ngăn ngừa virus Tây sông Nile, vì vậy, tách nó ra khỏi bộ gene có khả năng làm một người dễ nhiễm bệnh hơn. Đó là ý kiến của ông Feng Zhang, nhà khoa học làm việc cho Viện Broad. Ông Zang là một trong các nhà khoa học tiên phong trong việc sử dụng công nghệ chỉnh sửa gene CRISPR.
Hơn nữa, các gene không tồn tại riêng biệt. Chúng liên tục tương tác với những gene khác, tạo ra sự hậu quả tới những bộ phận bên trong thân thể. “Việc xóa một gene đơn không chỉ làm thay đổi biện pháp những gene khác hoạt động, mà còn có thể thay đổi hành vi tổng thể của tế bào và kiểu hình của sinh vật”, ông Adli cho cho rằng. (Một kiểu hình là một đặc điểm quan sát được, chẳng hạn như màu mắt nâu mà một người có được nhờ gene).
Hồi tháng 7 vừa qua, các nhà khoa học đã công bố một báo cáo trên tạp chí Nature Biotechnology rằng việc dùng công nghệ CRISPR/Cas9 có thể tạo ra những ảnh hưởng khôn lường bởi vô tình thay đổi chuỗi DNA.
“Chúng ta phải dùng cách này khá thận trọng, do nó liên quan tới rất nhiều vấn đề”, Tiến sĩ Avner Hershlag, Giám đốc căn bệnh viện Northwell Health Fertility tại Manhasset, New York cho hiểu. Việc tiếp cận và loại bo một gene có khả năng gây những hệ lụy không mong muốn tại các nơi khác trong hệ gene. Nói kỹ thuật khác, protein Cas9 mà các nhà khoa học muốn cắt bỏ khỏi một vị trí có khả năng di chuyển tới một vị trí khác trong hệ gene, ông Hershlag nói với tờ Live Science.
Tuy nhiên những nhà khoa học khá khó phát hiện những sự thay đổi ngầm này. Chúng sẽ không rõ ràng cho đến khi đứa bé được sinh ra và thậm chí có khả năng là rất nhiều năm sau nó mới phát lộ.
“Những thay đổi thường dấu hiệu muộn, và những thay đổi truyền này có thể di truyền lại cho phần lớn thế hệ tương lai”, ông Hershlag nói.
Ngoài ra còn có một thể gọi là khả năng khảm (mosaicism). Thông thường, những tế bào trong thân thể mang cùng một bộ gene giống hệt nhau, nhưng khả năng khảm lại là hiện tượng mà trong đó một số tế bào, không phải tất cả, mang một sự thay đổi truyền tại chỉnh sửa gen, Hershlag nói. Đây là một yếu tố có khả năng gây ra bệnh tật, ông nói thêm.
Cả ông Adli và Hershlag cũng chỉ ra một thực tế là, khi nói tới việc ngăn ngừa HIV, có những cách an toàn hơn và dễ dàng hơn để làm điều đó. Ví dụ, cách chữa bệnh PrEP (người bệnh lý uống thuốc hàng ngày) đã được chứng minh là thành công trong việc ngăn ngừa nhiễm HIV trong những thử nghiệm. Và các kỹ thuật điều trị khác cũng đang được nghiên cứu và khá có triển vọng.
"Ai sẽ chịu trách nhiệm cho những đứa trẻ chỉnh sửa gene trong tương lai khi các đứa trẻ khác được chữa trị bằng một viên thuốc đơn giản và sống hạnh phúc, còn các người chỉnh sửa gen đang trải qua tất cả các hiệu ứng chưa được xác định?", ông Adli đặt vấn đề.
Tin tức khác:
Nệm cao cấp và những giấc ngủ ngon
Những điều lưu ý khi vệ sinh ghế văn phòng
Những nguy cơ tiềm ẩn khi sử dụng chăn, ra, gối, nệm cũ
0 Nhận xét:
Đăng nhận xét