Tổng quan về nhóm bệnh dịch tả lợn châu Phi

Bệnh dịch tả lợn châu Phi được cho là đã mọc từ năm 1907 và được mô tả lần đầu tiên vào năm 1921 tại Kenya. Bệnh lây lan trong nội bộ vùng châu Phi cho đến năm 1957, là thời điểm có báo cáo thường mọc dịch ở Bồ Đào Nha. Kể từ đó, nhóm bệnh bắt đầu lây nhiễm qua những nước châu Âu trong các năm 1980 và gần đây đã mọc tại Nga, Trung Quốc, Nhật Bản.

Mỗi ngày đều có báo cáo về phát sinh ổ dịch tả lợn châu Phi trên khắp thế giới. Ngày gần nhất có báo cáo về dịch tả lợn châu Phi ở Trung Quốc là ngày 07/09/2018 tại tỉnh An Huy và tính tới thời điểm hiện tại đã có khoảng 40.000 lợn nhiễm bệnh được tiêu hủy nhằm khống chế dịch. Bệnh lý dịch tả lợn châu Phi đã trở thành một thể hiện hữu với ngành chăn nuôi lợn ở những nước Đông Nam Á, trong đó có Việt Nam.

Virus gây ra nhóm bệnh dịch tả lợn châu Phi (ASFV) là một DNA virus, thuộc họ Asfarviridae. Đây là một loại vi rút khác hoàn toàn với virus gây ra bệnh Dịch tả lợn cổ điển (Classical swine fever virus – CSFV) là một loại ARN virus, thuộc họ Flaviviridae. ASFV chủ yếu dẫn đến nhiễm vào đại thực bào của lợn và gây dịch bệnh nghiêm trọng cho đàn lợn nuôi và lợn rừng. ASFV bị vô hoạt ở nhiệt độ 60^oC trong 20 phút, pH =11,5. Các hóa chất sát trùng thông dụng đều có khả năng tiêu diệt vi rút như ête, chloroform, NaOH 0,8%, clorin 3%, formalin 0,3% và các hợp chất chứa iod. Vi rút có khả năng tồn tại lâu dài trong máu, trong những mô bào và những sản phẩm thịt sống hoặc nấu không chín kỹ. Loài ve mềm (thuộc chi Ornithodoros) đóng vai trò vectơ truyền bệnh lý.

Lợn mắc virus dịch tả lợn châu Phi có tỉ lệ chết 100% - (ảnh Internet).

Bệnh dịch tả lợn châu Phi không lây truyền sang người thế nhưng có khả năng gây nhóm bệnh và gây ra chết khá nhiều lợn tạo nên thiệt hại khá lớn nề cho ngành chăn nuôi lợn.

Biểu hiện lâm sàng của bệnh vô cùng lớn hay nhẹ tùy vào độc lực của virus gây bệnh lý. Vi rút độc lực cao thường gây nên bệnh lý tại nguy cơ quá cấp tính và cấp tính với tỷ lệ chết lên tới 100%. Virus độc lực trung bình gây bệnh lý tại khả năng cấp và á cấp tính với tỷ lệ chết khoảng 60% trong khi nhóm bệnh khả năng mạn tính và ẩn tính thường vì vi rút độc lực thấp gây nên với tỷ lệ chết từ 2 – 10%. Lợn bệnh lý ở khả năng cấp tính thường có các biểu hiện như: Sốt khá cao (41-42^oC), bỏ ăn, nằm nghiêng, tăng tần số hô hấp, nôn và chảy nước mắt, nước mũi. Lợn xuất hiện những đám hoặc nốt xuất huyết ở tai, bụng, bẹn, đuôi và chân. Lợn có hiện tượng táo bón rồi tiêu chảy, phân có khả năng nhày hoặc lẫn máu (có thể quan sát thấy dính vào gốc đuôi). Về căn bệnh tích khi mổ khám có thể hiểu hiện tượng xuất huyết dưới da, sưng và xuất huyết ở hạch lâm ba khiến hạch lâm ba đỏ tím như cục máu (đặc biệt là hạch tại khu vực gần dạ dày, gan và thận). Xoang bao tim tích nước vàng, tràn dịch màng phổi, tích dịch ở xoang bụng. Phổi sung huyết hoặc xuất huyết thành đốm, khí phế quản tích bọt. Vỏ thận xuất huyết điểm. Dạ dày và ruột cũng xuất huyết thành đốm hoặc thành mảng.

Cho tới nay, vẫn chưa có vắc xin để phòng bệnh lý này do:

• những biết hiểu về điểm cảm thụ của vi rút ở tế bào đích còn rất hạn chế.
• Sự phức tạp trong hệ gene của virus.
• Thiếu quá phần lớn thông tin về mối liên hệ giữa thể tạo nên căn bệnh và yếu tố dịch tễ học của nhóm bệnh.

Chính vì vậy, một chương trình hành động quyết liệt để phòng chống căn bệnh tùy thuộc vào những kỹ thuật an toàn sinh học là khá cần thiết. Sự kết hợp nghiên cứu giữa người chăn nuôi, chuyên gia thú y và các nhà khoa học càng trở nên nhất là quan trọng trong thời điểm này, khi bệnh dịch tả lợn châu Phi đã trở thành một mối nguy thực sự với ngành chăn nuôi lợn ở Việt Nam.