Bí mật sự biến mất của những nền văn minh cổ đại

Bất chấp cố gắng của những nhà khảo cổ và sử gia, sự sụp đổ 1 số nền văn minh trong lịch sử loài người vẫn là ẩn số.

Thành Troy - hư hay thực

Câu chuyện về thành Troy được gắn liền với hai trường ốc của Homer: Iliad và Odyssey trong thần thoại Hy Lạp. Khi mà rất nhiều những nền văn minh cổ đại để lại di tích vật chất cho hậu thế thì thành Troy được coi như một câu chuyện trong trí hình dung của người xưa bởi trên địa cầu thời hiện đại, người ta ko thấy vết tích của bức thành gắn liền có cuộc đấu tranh bất hủ và con ngựa gỗ huyền thoại.

Tàn tích của thành Troy

Thế nhưng theo các nghiên cứu vừa mới đây của những nhà sử học, thành Troy là có thật. Họ khẳng định rằng cách đây hơn 3.000 năm, thành Troy nằm trên 1 đỉnh đồi, sắp bến cảng thông ra biển Aegae (hiện cảng này đã bị cát vùi lấp). Lúc các thương lái Hy Lạp, Italy, người yêu Đào Nha dong thuyền từ biển Aegae tới Biển Đen, họ đều ngừng chân ở Troy để tiếp tế lương thực và giải trí. Những dấu tích khảo cổ học mới được phát hiện như: mảnh thuyền và cọc sắt nằm tản mác dưới những lớp đất cách thành Troy (thuộc Thổ Nhĩ Kỳ ngày nay) khoảng 4 km là chứng cớ cho thấy chiến thuyền Hy Lạp đã từng đậu ở đây trước lúc tấn công vào thành, giống như lời nói của Homer trong anh hùng ca Iliad.

Con ngựa gỗ thành Troy trong truyền thuyết.

Tại sao thành Troy biến mất? Đó là nghi vấn mà phổ quát thế hệ những nhà kỹ thuật mất công đi sắm câu giải đáp.

Giáo sư vật lý Amos Nur tại Đại học Stanford, Mỹ cho biết: “Chúng tôi tin rằng những thảm họa trùng hợp, đặc trưng là động đất, đã đóng vai trò quan yếu trong sự mất tích bí hiểm của phổ biến nền văn minh”. Những nhà kỹ thuật khác của Hiệp hội Địa vật lý Mỹ lại tăng trưởng 1 kém chất lượng thuyết hoàn toàn khác. Lúc nghiên cứu vùng phía đông Địa Trung Hải ở cuối giai đoạn đồ đồng, họ cho rằng một trận địa chấn to với thể là thủ phạm chính đằng sau sự biến mất của đa dạng tỉnh thành như Troy, Mycenae và Knossos. Các thành thị này đã bị quét khỏi bản đồ thế giới từ năm 1.225 - một.175 trước Công nguyên. Và luận điểm này đã được Hiệp hội Địa lý, Vật lý Mỹ ủng hộ.

Văn hóa Harappa - Các pháo đài bằng đất sét nung

1 nền văn minh cổ đại nằm trong tổng thể những nền văn minh Sông Ấn là 1 nền văn minh thời Cổ đại tăng trưởng vào khoảng thời kì từ năm 2.800 đến năm 1.800 trước Công nguyên. Sử sách còn ghi nhận sự phát triển cao của nền văn minh này về sự vững mạnh kinh tế, thương mại, nông nghiệp, nghệ thuật, chữ viết... Nhưng nền văn hóa này đã biến mất mà cỗi nguồn cho đến nay vẫn chưa rõ nhưng hàng loạt đền thờ được phát hiện đã chứng minh cho sự tồn tại.

Nhái thuyết đa dạng nhất là do người du mục Arian (tiếng Anh: Aryan) xuất hiện và đánh chiếm. Giả thuyết thứ 2 được phổ thông người chấp thuận là về các biến đổi khí hậu. Vào khoảng một.800 năm trước Công nguyên, khí hậu trong lưu vực sông Ấn đổi thay, trở thành lạnh và khô hơn, sông Ghaggra-Hakra trở thành khô cạn làm cho biến đổi kiến tạo mảng, nguồn nước của hệ thống sông bị chuyển hướng về đồng bằng sông Hằng dẫn tới sự suy tàn của nền văn minh Harappa.

Những thuyết khác cho rằng sự suy vong của nền văn minh sông Ấn mang can dự đến việc vương quốc người Sumer kết thúc và những quan hệ buôn bán mang vương quốc này đã ko còn nữa, hay xung đột quân sự và bệnh tật đã chấm dứt nền văn hóa này. Căn nguyên quyết định cho sự suy vong vẫn chưa được giảng giải rõ ràng. Giáo sư Amos Nur và đồng nghiệp Prasad, khi xem xét lịch sử động đất, đã nhận thấy mang các trận địa chấn thảm khốc đổ xuống vùng ven biển gần biên cương giữa Ấn Độ và Pakistan. Theo kém chất lượng thuyết của họ, một hoặc phổ biến chấn động to mang thể đã khiến cho vỏ trái đất di chuyển, kéo theo việc chặn mẫu chảy của 1 con sông to trong vùng. Nền sản xuất nông nghiệp bị phá hủy, các trận lụt nghiêm trọng xảy ra và chung cục vùi lấp các thị thành dưới bùn lầy.

Các tường thành của văn hóa Harappa. (Ảnh: Globalheritagefund)

Và nền văn minh Maya

Maya là nền văn minh cổ đặc sắc kế bên nền văn minh Andes, được xây dựng bởi người Maya, một bộ tộc thổ dân các nước khu vực châu Mỹ trong khoảng năm 1.000 trước Công nguyên. Nền văn minh Maya đạt một trình độ cao chẳng những về ngành nghề xây dựng nhà nước mà còn phát triển nhóc con cả ngành nghề kiến trúc, toán học, thiên văn chương và tính toán thời kì. Những di tích khảo cổ học đã chứng minh người Maya đã lớn mạnh khái niệm “số 0” vào năm 357, sớm hơn châu Âu khoảng sắp 900 năm, xác định xác thực độ dài của một năm, thời gian địa cầu quay hết 1 vòng vo mặt trời, chính xác hơn đa số lịch được châu Âu tiêu dùng vào thời đấy. Ngoài ra, tín ngưỡng của người Maya cũng rất đặc trưng vì mang sự phối hợp giữa lễ thức với những chu kỳ của vũ trụ.

Hình minh họa bộ lịch Tzolk'in của người Maya. (Ảnh: yucatanadventure)

Cùng chung số mệnh sở hữu thành Troy và văn minh Harappa, 2 thành phố Quirigua(Đông Guatemala ngày nay) và Benque Viejo, vốn là trọng tâm văn hóa của người Maya trong giai đoạn đỉnh cao, đột ngột biến mất vào cuối thế kỷ thứ 9 trước Công nguyên. Phổ thông nhà sử học trên toàn cầu cho rằng sự biến mất này là hậu quả của các trận đấu liên miên, ban sơ là ngay trong bộ tộc của người Maya nhằm giành giật quyền lực và sau đấy là của người Maya chống lại sự xâm lăng có tên đế quốc Tây Ban Nha. Nhưng kết quả nghiên cứu của nhà địa - vật lý Robert Kovach lại cho chúng ta 1 nguyên do hủy diệt khác: 1 trận động đất thất kinh.

Nền văn minh Chan Chan

Theo những tài liệu nghiên cứu, nền văn minh Chan Chan khởi nguồn từ năm 850 trước Công nguyên và trải qua công đoạn cực cường thịnh trong những năm đầu thế kỷ 15.

Nền văn minh Chan Chan

Không những thế, nền văn minh này đã bị lụi tàn lúc đế chế Inca xâm lăng. Hiện giờ nhân chiếc vẫn trằm trồ trước những tàn dư của nền văn minh Chan Chan như các hình vẽ đồ sộ, kỳ dị trên cao nguyên Nazca.

Người ta đưa ra đa số nhái thuyết quanh đó những hình vẽ. Đa dạng người tin rằng những hình vẽ kỳ dị đó là phương pháp để người xưa liên lạc với sinh vật ngoài hành tinh.

Các cơn bức xúc của hành tinh vốn là cỗi nguồn của đổ nát nhưng tới bây giờ, đây còn được xác định là nguyên do dẫn tới sự mất tích bí hiểm của rộng rãi nền văn minh trong lịch sử loài người.

Nền văn minh thung lũng Indus, Pakistan

Nền văn minh thung lũng Indus là một trong những kỳ quan kiến trúc vĩ đại nhất do con người sáng tạo ra trong toàn cầu cổ đại (được biết tới sở hữu chừng độ ảnh hưởng như là nền văn minh Harappan). Đây là 1 trong những thị thành to nhất trên lục địa.

Nền văn minh thung lũng Indus, Pakistan

Nằm ở vị trí Pakistan hiện nay, nền văn minh thung lũng Indus vững mạnh mạnh bí quyết đây 4.500 năm và sau đó bị lãng quên cho tới lúc di tích được khai quật vào các năm 1920.

Với các kỹ thuật tinh tướng và hiện đại, nền văn minh này nổi bật mang hệ thống vệ sinh môi trường thị thành cũng như chứng cớ về trình độ đáng ngạc nhiên trong công nghệ, toán học và thậm chí là nha khoa.

Vào khoảng năm 1500 trước Công nguyên, nền văn minh thung lũng Indus hầu như đã bị quên lãng, có thể là sau cuộc xâm lăng của các bộ tộc Ấn-Âu hay sự sụp đổ trong nông nghiệp do biến đổi khí hậu.

Đế chế Khmer, Campuchia

Là một trong những đế quốc hùng mạnh nhất khu vực Đông Nam Á, nên nền văn minh Khmer tác động từ đất nước Campuchia bây giờ cho tới Lào, Thái Lan, Việt Nam, Myanmar và Malaysia. Hiện giờ, nó được biết tới sở hữu tên gọi Angkor.

Ngoài các di tích khắc trên đá thì không mang bất kỳ chứng tích bằng văn bản nào tồn tại, cho nên hiểu biết của chúng ta về nền văn minh cổ đại này chỉ được chắp ghép trong khoảng những khảo sát khảo cổ học, phù điêu trên bức tường trong những ngôi đền và các tài liệu bên ngoài bao gồm cả tài liệu của Trung Quốc.

Đế chế Khmer, Campuchia

Người Khmer vận dụng cả Ấn Độ giáo lẫn Phật giáo vào xây dựng những ngôi đền, tòa tháp và các cấu trúc phức tạp khác như Angkor Wat chỉ để thờ thần Vishnu.

Những cuộc xâm chiếm của kẻ thù, tử vong do bệnh dịch hạch, các vấn đề về điều hành nguồn nước ảnh hưởng tới nông nghiệp và xung đột về quyền lực giữa những gia đình trong tôn thất mang thể là duyên do dẫn tới sự tàn lụi của đế chế này.

Anasazi, New Mexico, Mỹ

"Anasazi" là tên hiện đại của người dân Pueblo cổ đại, các người dân sống ở khu vực "Ngã tư" (Four Corners) của Đông Nam Hoa Kỳ tại các con phố giao nhau của các tiểu bang Utah, Arizona, New Mexico và Colorado.

Nền văn minh của họ xuất hiện vào khoảng thế kỷ thứ 12 trước Công nguyên, và vẫn còn được biết tới có những cấu trúc bằng đá và gạch xây dựng dọc theo các vách đá bao gồm Cliff Palace trong Công viên đất nước Mesa Verde, những tàn tích của Nhà Trắng (White House Ruins) và Pueblo Bonito tại mép phía Bắc của Chaco Canyon. Kiến trúc này được trở thành chung cư phổ thông tầng mà thường chỉ với thể đi vào bằng dây thừng hoặc thang.

Anasazi, New Mexico, Mỹ

Người Pueblo cổ đại ko nhất định phải "biến mất", ngoài ra, họ đã từ bỏ quê hương của mình vì các lý do mà tới bây giờ vẫn chưa sở hữu lời trả lời. Phổ thông chuyên gia cũng như các người Pueblo tiên tiến – các người coi người Pueblo cổ đại như ông cha của mình tin rằng nạn phá rừng và hạn hán đã gây ra xung đột nội bộ và chiến tranh đã làm cho người Pueblo rời bỏ quê hương.

Nền văn minh Olmec, Mexico

Veracruz và Tabasco ở vùng đất tốt nhiệt đới phía nam miền trung Mexico đã từng là một nền văn minh tăng trưởng tiền Columbia - nơi xây dựng nên những thủ phủ khổng lồ đáng sửng sốt, nơi diễn ra những cuộc đổ máu và sự hy sinh của con người, nơi phát minh ra khái niệm về số không và về căn bản đặt nền móngcho mọi nền văn hóa Trung Mỹ.

Nền văn minh Olmec, Mexico

Nền văn minh Olmec thậm chí sở hữu thể là nền văn minh đầu tiên tại Tây bán cầu đã tăng trưởng hệ thống chữ viết, và sở hữu thể là đã phát minh ra cả la bàn và lịch Trung Mỹ. Sở hữu niên đại khoảng một.500 năm trước Công nguyên, nền văn minh Olmec đã ko được phát hiện bởi các sử gia cho đến giữa thế kỷ 19. Sự biến mất của nó được cho là do các thay đổi môi trường gây ra bởi những vụ phun trào núi lửa, địa chấn hoặc sở hữu thể là do sự suy yếu về nông nghiệp.

Đế chế Aksumite, Ethiopia

Một đế chế sở hữu hoạt động thương nghiệp chính yếu với đế chế La Mã và Ấn Độ cổ là Đế chế Aksumite - còn được gọi là Vương quốc Aksum hoặc Axum - cai trị các nước ở Tây Bắc Châu Phi bao gồm cả nước Ethiopia từ thế kỷ thứ 4 trước Công nguyên.

Đế chế Aksumite, Ethiopia

Từng được cho là quê hương của nữ vương Sheba, đế quốc Aksumite với thể là 1 nước bản địa phát triển hùng mạnh của châu Phi bao gồm phần lớn Eritrea hiện giờ, miền Bắc Ethiopia, Yemen, miền Nam A-rập Xê-út và miền bắc Sudan.

Đế chế đã có bảng chữ mẫu riêng của mình và xây dựng nên các bia tưởng niệm đồ sộ. Đây là đế chế đầu tiên chuyển đổi sang đạo gia tô. Sự biến mất của đế chế này được cho là do bị cô lập về kinh tế khi mở rộng sang Hồi giáo, do bị xâm lược, hoặc biến đổi khí hậu khiến cho đổi thay mô hình mẫu lũ của sông Nile.

Nền văn minh Minoans, đảo Crete

Được đặt theo tên của vua Minos huyền thoại, nền văn minh Minoan của đảo Crete được tái phát hiện vào đầu thế kỷ 20, và từ khi đó đã phát hiện thêm ra các mảnh ghép quyến rũ của 1 nền văn minh cổ đại bắt đầu vững mạnh mạnh trong khoảng hơn 7.000 năm trước đây. Đỉnh cao của nó vào khoảng năm 1600 trước Công nguyên.

Nền văn minh Minoans, đảo Crete

Là một trong những trung tâm thương mại xuất hiện vào khoảng năm 2700 trước Công nguyên, và được cho là nền văn minh đương đại mang những cung điện tráng lệ được vun đắp lại phổ biến lần sau hàng loạt thiên tai (có thể là động đất và núi lửa Thera phun trào).

Một trong các cung điện đó là cung điện Knossos, "mê cung" gắn liền với truyền thuyết về vua Minos, và hiện tại là một địa điểm khảo cổ to lôi kéo khách du lịch. Nhưng vào khoảng năm 1450 trước Công nguyên, 1 thảm họa đã khiến nền văn minh Minoans chẳng thể phục hồi và sụp đổ.

Nền văn minh Cucuteni - Trypillian, Ukraine & Romania

Các khu định cư to nhất ở Châu Âu giai đoạn đồ đá mới được xây dựng bởi các người Cucuteni Trypillian của Ukraine, Romania và Moldova bây giờ. Nền văn minh bí mật này lớn mạnh mạnh vào giữa năm 5500 trước Công nguyên và năm 2750 trước Công nguyên sở hữu đặc thù là làm cho gốm và thói quen kỳ lạ cứ sau 60 đến 80 năm lại đốt làng của mình.

Nền văn minh Cucuteni - Trypillian, Ukraine & Romania

Các ngôi làng sau đấy được xây dựng lại trên đống tro tàn của ngôi làng cũ. Khoảng 3.000 địa điểm khảo cổ về Cucuteni - Trypillian đã được xác định. Giống như rộng rãi nền văn minh khác, nền văn minh Cucuteni - Trypillian mang thể đã bị xóa sổ bởi biến đổi khí hậu, nhưng mang kém chất lượng thuyết khác cho rằng họ dần dần hòa lẫn có các đội ngũ dân tộc khác cho tới khi nền văn hóa riêng của họ biến mất.

Nền văn minh của người Nabatean, Jordan

Nền văn minh Nabatean cổ đại ngụ tại miền Nam Jordan, Canaan và phía Bắc Arabia từ thế kỷ thứ 6 trước Công nguyên, trong khi các người du mục Nabatean đề cập tiếng Aramaic bắt đầu di trú khỏi Ả Rập.

Những di tích về họ được khắc vào những tảng sa thạch trên những ngọn núi của Jordan, và được nhớ tới với công nghệ thủy lợi. Việc điều hành hệ thống phức tạp những đập nước, kênh rạch và hồ đựng đã giúp họ mở rộng và lớn mạnh mạnh trong một khu vực sa mạc khô cằn.

Nền văn minh của người Nabatean, Jordan

Họ đã bị xâm lược bởi những người La Mã vào năm 65 trước Công nguyên và mất quyền làm chủ quốc gia vào năm 106 sau Công nguyên. Sau đấy, đổi tên thành vương quốc Arabia Petrea.

Vào khoảng thế kỷ thứ 4 sau Công nguyên, người Nabateans đã rời bỏ Petra mà đến giờ vẫn chưa tậu được lý do chính xác khiến họ ra đi. Người ta tin rằng, sau nhiều thế kỷ bị người nước ngoài cầm quyền, nền văn minh Nabatean đã bị tàn lụi do các nhóm dân cày người Hy Lạp cuối cùng đã chuyển đổi sang đạo gia tô trước khi đất đai của họ bị thu giữ hoàn toàn bởi những kẻ xâm lăng người Ả Rập.

Cahokia, Illinois, Mỹ

Rất ít người Mỹ nhận ra rằng có tàn dư của 1 nền văn minh cổ đại biến mất ngay tại Mỹ - ở Illinois, ngay bên kia sông Mississippi, trong khoảng St Louis, Missouri.

Ngọn núi Cahokia là hồ hết những gì còn lại của 1 nền văn minh bản địa của người Mississippi. Những cư dân của Cahokia không lưu giữ lại văn bản mà bảo quản di sản thế giới này bằng các mô đất nhân tạo phủ đầy cỏ cũng như bằng đồ gốm và các đồ chế tạo khác.

Cahokia, Illinois, Mỹ

Cahokia đã từng là trọng điểm tỉnh thành to nhất phía Bắc Trung Mỹ trong số các tỉnh thành lớn của Mexico và với thể đã từng là nơi cư ngụ của khoảng 40.000 người vào năm 1250. Cahokia đã bị xóa sổ khoảng 100 năm trước lúc người châu Âu đến Bắc Mỹ, mang thể do các nguyên tố môi trường hoặc do các cuộc xâm lăng của những dân tộc khác.

Nền văn minh Mycenae, Hy Lạp

Ko giống như người Minoan, người Mycenae ko lớn mạnh mạnh về thương nghiệp. Đỉnh cao của nền văn minh này là vào khoảng thời gian nền văn minh Minoan biến mất.

Nền văn minh Mycenaean đã từng phải chịu cất sự cai trị trong 5 thế kỷ trước khi biến mất vào khoảng năm 1100 trước Công nguyên.

Nền văn minh Mycenae, Hy Lạp

Theo huyền thoại Hy Lạp, Mycenae đã đánh bại thành Troy thần thoại. Các đồ tạo tác của đế chế này đã được mua thấy ở vùng đất Ireland xa xôi.

Trong thực tế, nền văn minh sở hữu sự hùng mạnh về cả văn hóa lẫn kinh tế này đã bỏ lại đằng sau sự giàu có về kiến trúc, nghệ thuật và đồ chế tác. Điều gì đã xảy ra với để chế Mycenae? Có thể là do thiên tai, nhưng đông đảo các chuyên gia tin rằng đó với thể là do các kẻ xâm lược nước ngoài hay là do xung đột nội bộ đã dẫn tới sự biến mất của đế chế.

Nền văn minh Moche, Peru

Nền văn minh Moche đã tăng trưởng một thị trấn hội nông nghiệp tuyệt vời có những cung điện, kim tự tháp và những kênh mương tưới tiêu phức tạp trên bờ biển phía Bắc của Peru vào khoảng trong khoảng năm 100 tới năm 800.

Dù rằng họ không có tài liệu lưu giữ bằng văn bản nhưng đã để lại một đôi mối lái về lịch sử của họ. Ấy là các món đồ gốm khôn xiết chi tiết, tinh xảo và các Công trình kiến trúc hoành tráng.

Nền văn minh Moche, Peru

Vào năm 2006, 1 căn phòng của người Moche đã được phát hiện và nghe đâu căn phòng này đã được dùng để lưu giữ hài cốt của con người.

Sở hữu đa số giả thuyết được đưa ra xoay nói quanh nói quẩn lý do vì sao nền văn minh Moche lại biến mất, nhưng lời giải thích phổ quát nhất là do ảnh hưởng của El Nino, 1 mô hình thời tiết khắc nghiệt với đặc điểm xen kẽ thời gian lũ lụt và hạn hán hà khắc.

Nền văn minh Clovis, Bắc Mỹ

Rất ít người biết về người Clovis, một tộc người Ấn Độ thời tiền sử được cho là các cư dân trước tiên của Bắc Mỹ.

Các đồ chế tác, xương và lưỡi dao bằng đá là những mai mối độc nhất vô nhị cho rằng nền văn minh này đã từng tồn tại.

Nền văn minh Clovis, Bắc Mỹ

Trong 30 năm qua, những tàn dư về hoạt động của con người cổ đại đã được phát hiện, nhưng lý do họ biến mất vẫn còn trong bí ẩn. Một số suy đoán cho rằng người Clovis đã săn bắn quá rộng rãi khiến ảnh hưởng đến nguồn sản xuất thực phẩm của họ, hoặc do sự thay đổi khí hậu, bệnh tật và thú dữ đã lấy đi nguồn thực phẩm của họ.

Các người khác tin rằng người Clovis ko hoàn toàn biến mất, mà chỉ đơn giản phân tán vào những bộ lạc người Mỹ bản địa.